Subsidies, stipendia en prijzen, en de btw

Subsidies en stipendia zijn opbrengsten die voor de btw onbelast zijn, omdat er geen tegenprestatie verlangd wordt. Maar niet alles is zoals het lijkt. En hoe zit het met de inkomstenbelasting?

Hoofdregels

Wanneer je door de belastingdienst geaccepteerd bent als zelfstandig ondernemer, ben je omzetbelastingplichtig. Niet alle opbrengsten die je behaalt leiden echter tot afdracht van omzetbelasting. Er is onderscheid tussen belaste opbrengsten en onbelaste opbrengsten. Het onderscheid wordt bepaald door de aanwezigheid van een economisch waardeerbare tegenprestatie. Wanneer je voor de opbrengst een economisch waardeerbare tegenprestatie levert, is de opbrengst belast.

Voorbeelden

Het vervaardigen van een schilderij in opdracht is een tegenprestatie die leidt tot een belaste verkoopopbrengst. Een schilderij maken naar eigen idee en dat vervolgens verkopen, leidt tot een belaste verkoopopbrengst. Wanneer je het schilderij zou exposeren tegen vergoeding, is dat een belaste huuropbrengst. Het maken van een schetsontwerp waarvoor je een vergoeding ontvangt, is een belaste prestatie. Ook al wordt het ontwerp niet verder gebruikt. Je wilt een serie foto's maken over een bepaald maatschappelijk thema, om daarop je visie als kunstenaar te geven. De provincie ziet het maatschappelijk belang in van je kunstzinnige visie en verstrekt daarom een kostensubsidie. Je behoudt de eigendom en rechten van je werk. Je hoeft niet ergens te exposeren. Er is nu geen tegenprestatie die economisch te waarderen is. Het subsidiebedrag is onbelast.

Stel, deze kostensubsidie van de provincie is niet voldoende om je kosten te dekken. Een verzekeringsmaatschappij is óók bereid je project met een bedrag te ondersteunen. En vraagt je om de foto's beschikbaar te stellen voor een expositie waar de naam van het bedrijf aan verbonden is. Goed voor het imago van het bedrijf. Nu is er wel degelijk een tegenprestatie. Er is daarom een belaste opbrengst ter grootte van het bedrag dat de verzekeraar beschikbaar stelt. De tegenprestatie is het ijkpunt voor belastbaarheid.

Het is in de meeste gevallen wel duidelijk of er sprake is van een tegenprestatie. Je levert een kunstwerk tegen betaling, of je verleent een of andere dienst tegen betaling. De opbrengst is dan belast. Bij de meeste subsidies en stipendia is er overduidelijk geen economische tegenprestatie. Het gaat er bij dergelijke ondersteuning om dat jouw activiteiten een maatschappelijke betekenis hebben die het waard zijn om met gemeenschapsgeld gefinancierd te worden. De ondersteuning is dan onbelast. Dat je er wel een inhoudelijk verslag voor moet maken en een financiële afrekening bij moet maken, doet daar niets aan af. Dat zijn normale voorwaarden die gesteld worden wanneer het gebruik van gemeenschapsgeld moet worden verantwoord. Ook de vermelding "mede mogelijk gemaakt door" betekent niet dat er een tegenprestatie is geleverd. Maar wanneer er in verband met de subsidie ook maar enigszins een economische verplichting wordt geformuleerd, exposeren, of optreden, of overdracht van rechten of iets dergelijks, is sprake van een tegenprestatie die de vergoeding belast maakt. Stipendia en beurzen van het Fonds Beeldende Kunsten of van bij voorbeeld de Mondriaanstichting, Stichting SOFA, of Stichting Materiaalfonds zijn doorgaans echte subsidies. Dat zijn dus opbrengsten die niet belast zijn met omzetbelasting.

Ogenschijnlijke subsidies

Wanneer een ondersteuning subsidie wordt genoemd, en er is wèl een economische tegenprestatie, dan is dat een ogenschijnlijke subsidie. Het komt vooral voor bij gemeentelijke opdrachten. Wanneer een gemeente geen opdrachtenbudget heeft, maar wel een subsidiepotje, kan het voorkomen dat een opdracht verpakt wordt als subsidie. Die benaming vloeit dan voort uit de interne begrotingssystematiek van de gemeente, maar dat wil nog niet zeggen dat het daardoor werkelijk een subsidie is. Het enige ijkpunt is of er al dan niet een tegenprestatie wordt verricht voor het ontvangen van de betaling. Is dat het geval, dan is er geen sprake van subsidie, ook al noemt de gemeente het toch zo. In zulke gevallen vragen wij altijd naar de subsidievoorwaarden om te bekijken of er omzetbelastingplicht is of niet. Het is aan te raden dat in zo'n geval ook zelf te doen. Het voorkomt pijnlijke verrassingen achteraf.

Onbelast voor omzetbelasting. En inkomstenbelasting?

Het hele verhaal over tegenprestaties is alleen relevant voor de vraag of de opbrengst belast is voor de omzetbelasting. Subsidies en stipendia zijn hoe dan ook belast voor de inkomstenbelasting. Het zijn opbrengsten behaald in het kader van je zelfstandig uitgeoefend beroep. Ze dragen dus bij aan je winst uit onderneming of resultaat uit werkzaamheden.

Terugvordering van voorbelasting op kosten

Het onbelast zijn heeft geen gevolgen voor het recht op terugvordering van de omzetbelasting op kosten. Als je in verband met je overige opbrengsten beschouwd wordt als btw-plichtig ondernemer, heb je in beginsel recht op teruggave van de omzetbelasting die op de kosten drukte. Ook al zijn die kosten mede gefinancierd met een onbelaste subsidie. Wanneer je uitsluitend inkomsten hebt uit subsidies en/of stipendia, dan kan die BTW plicht vervallen en dus het recht om BTW op de kosten terug te vragen.

Vrijgesteld of onbelast?

Behalve onbelaste opbrengsten bestaan er ook vrijgestelde prestaties. Dat zijn opbrengsten waarvoor wèl een tegenprestatie wordt geleverd, die echter op grond van de wet vrijgesteld zijn. Auteursrechtenvergoedingen zijn daarvan een voorbeeld. Het verschil tussen vrijgestelde prestaties en onbelaste opbrengsten levert een verschil op bij de aftrek van btw op kosten die je daarvoor hebt gemaakt. Als je kan worden beschouwd als ondernemer voor de btw omdat je doorgaans belaste prestaties levert in het economisch verkeer, mag je de btw op je kosten terugvragen. Een onbelaste subsidie doet daar niets aan af. Echter voor zover je vrijgestelde prestaties hebt geleverd mag je de btw op kosten niet terugvragen. De berekening van de mate waarin je wel of niet btw mag terugvragen is nogal ingewikkeld.

Waar moet ik nu op letten?

Het is goed om je bij subsidies of kostenvergoedingen af te vragen of er een tegenprestatie verlangd wordt. Als je denkt dat dit zich voordoet, houdt dan rekening met afdracht van omzetbelasting over die subsidie of kostenvergoeding. Twijfel je er aan, vraag dan advies. Bij subsidies, beurzen en stipendia van het Fonds Beeldende Kunsten hoef je daarover niet na te denken. Ga er maar van uit dat die onbelast zijn.