Verkoop van kunst naar het buitenland door een galeriehouder

Vooral wanneer een kunstwerk verkocht wordt naar het buitenland is zorgvuldig handelen geboden. Fouten met omzetbelasting kunnen kostbaar zijn. Dit thema vind je in uitgebreidere vorm terug in het artikel leveren aan buitenlandse opdrachtgevers. We beperken ons hier enigszins tot dat wat relevant is voor kunstverkopen naar het buitenland via een Nederlandse galerie. 

Bij verkoop naar het buitenland kan het '0%-tarief ' worden toegepast 

Verkoop van kunst naar het buitenland wordt op verschillende manieren fiscaal behandeld. Het verschil is gelegen in het land van bestemming. Belangrijk is het of dat land binnen de EU of buiten de EU ligt. Verkoop naar buitenland kan in veel gevallen met 0% belast worden. Dat klinkt raar; het is belastingjargon, maar het moet even. Met 0% belast betekent: in principe belast, maar de heffing wordt verlegd naar de afnemer. Het praktisch gevolg is dat het recht op terugvordering van omzetbelasting op kosten gehandhaafd blijft. 

Het aantonen van verkoop naar het buitenland 

Dat de verkoop met 0% belast mag zijn, moet aangetoond worden. Dat wil zeggen dat je moet aantonen dat de afnemer in het buitenland belastingplichtig is, en dat de goederen vervoerd zijn van dit land naar het buitenland. Bij transacties binnen de EU is het btw-identificatienummer van de koper nodig, wil je met het 0%-tarief kunnen verkopen. Bovendien moet vast staan dat de goederen ons land hebben verlaten en het andere EU-land zijn binnengekomen. Vervoersdocumenten zijn daarbij belangrijk bewijsmateriaal. 

Zware bewijslast 

De bewijslast is heel erg zwaar. Zonder vervoersdocumenten of vervoersverklaring wordt het recht op 0%-tarief door de belastingdienst hoe dan ook betwist. En als je geen vervoersdocumenten hebt? De vervoersverklaring is de makkelijkste manier om aan bewijslast te voldoen als vrachtdocumenten e.d. ontbreken. Dit doet zich voor wanneer jij of de galeriehouder zelf de werken naar de afnemer brengt, of wanneer de afnemer ze komt ophalen bij jou of bij de galerie. Wanneer de goederen door de galeriehouder zelf vervoerd zijn, of door de afnemer worden opgehaald, wordt soms direct bij de levering ook een factuur opgemaakt. De vervoersverklaring kan dan in de factuur worden opgenomen. Daarvoor is een verkorte vervoersverklaring beschikbaar. Wanneer je vervoersdocumenten niet hebt, omdat ze zijn weggegooid, wordt de vervoersverklaring niet geaccepteerd. In dat geval zul je worden aangeslagen voor de omzetbelasting die verschuldigd zou zijn bij levering binnen Nederland. De galeriehouder zal dan bij de vervoerder opnieuw vervoersbewijzen moeten opvragen om dat te voorkomen. 

De rol van de galeriehouder

Belangrijk is het dat de galeriehouder zorgvuldig handelt namens de kunstenaar. De kunstenaar blijft zelf verantwoordelijk naar de belastingdienst. Maar de galeriehouder of bemiddelaar blijft verantwoordelijk naar de kunstenaar. Dat betekent dat de galeriehouder er voor moet zorgen dat het recht van de kunstenaar op toepassing van 0% omzetbelasting onderbouwd kan worden. Met vervoersdocumenten of in noodgevallen met vervoersverklaringen. De kunstenaar moet bij verkoop naar het buitenland binnen de EU met 0% btw over de periode waarin de levering heeft plaatsgevonden een opgave doen van "intracommunautaire prestaties". Het niet of niet tijdig doen van die opgave kan een hoge boete opleveren. De galeriehouder moet zich hiervan bewust zijn bij het afwikkelen van de verkooptransactie. De kunstenaar moet dus tijdig de afrekening krijgen, die alle noodzakelijke gegevens bevat. De afrekening tussen galeriehouder en kunstenaar wordt daarmee wat ingewikkelder. We hebben twee modellen ontwikkeld voor zo'n afrekening: één voor een verkoop van een voorwerp van beeldende kunst van een Nederlandse kunstenaar aan een ondernemer binnen de EU, en één voor een verkoop aan een afnemer buiten de EU. In deze twee modellen hebben we extra aandacht besteed aan de verplichting om btw-nummers te controleren en te vermelden en aan de verplichting om vervoersdocumenten te bewaren. Wanneer de koper in het buitenland binnen de EU géén ondernemer is, verschilt de afrekening in wezen niet van die voor een verkoop binnen Nederland. Voor de volledigheid geven we daarom ook dat model.

Omzetbelasting op provisie, gefactureerd aan een buitenlandse kunstenaar

De galeriehouder verleent als bemiddelaar een dienst aan de kunstenaar. Deze dienst is in beginsel belast met omzetbelasting, en wel voor 21%. Dat wil zeggen, wanneer de kunstenaar in Nederland gevestigd is. Dienstverlening aan een buitenlandse kunstenaar die ondernemer is, is belast in het buitenland. De heffing van omzetbelasting wordt 'verlegd' naar die opdrachtgever. Dat betekent dat die kunstenaar zelf de btw moet afdragen in zijn of haar land, en eventueel dezelfde btw weer mag terugvragen voor zover daar recht op bestaat. Voor een galeriehouder betekent dit, wanneer de kunstenaar buiten Nederland maar binnen de EU gevestigd is, dat de provisie bij verkoop met 0% mag worden gefactureerd. Echter mits die kunstenaar in zijn of haar land omzetbelastingplichtig is, en de galeriehouder diens omzetbelasting-identificatie-nummer heeft gekregen, dat gecontroleerd heeft, en op de factuur vermeldt. Bovendien moet op de factuur of afrekening de melding '0% VAT' vergezeld gaan van de opmerking 'reversed charge'. Wanneer de kunstenaar buiten de EU gevestigd is mag hoe dan ook met 0% gefactureerd worden, mits voor die vestiging buiten Nederland het bewijs geleverd kan worden. Wanneer de kunstenaar binnen de EU gevestigd is en niet omzetbelastingplichtig is, kan de galeriehouder alleen maar met 21% btw de provisie factureren.