Schenking op papier

De fiscale gevolgen van schenken op papier

Je kunt als ouder, maar ook als kind, overwegen om door schenking op papier een voorschot op de latere erfenis over te laten gaan van ouder op kind. Schenking op papier wordt dat vaak genoemd. Het is een overeenkomst tussen ouder en kind waarbij nú een schenking wordt gedaan aan het kind terwijl de ouder het bedrag van de schenking onmiddellijk weer terugleent van het kind. Het voordeel zit in de lagere erf- en schenkbelasting en soms ook lagere inkomstenbelasting die hierdoor wordt betaald.

Daaraan zijn vanaf strengere 2010 regels gesteld. De belangrijkste is dat er nu sprake moet zijn van een reële lening waarover de ouder 6% jaarlijkse rente betaalt aan het kind. De leningovereenkomst moet bij voorkeur notarieel zijn vastgelegd. We gaan op de nieuwe voorwaarden hieronder wat dieper in.

Eerst een rekenvoorbeeld

Stel dat je ouders 1.000.000 vermogen hebben dat zij aan je willen nalaten, en dat in fiscale zin zo goedkoop mogelijk willen laten verlopen. Vaak zit dat vermogen vast in onroerend goed en in beleggingen die niet zomaar kunnen worden overgedragen. De gang van zaken is dan dat ze dit vermogen nu aan je schenken, terwijl ze het geschonken bedrag onmiddellijk weer teruglenen. Er hoeft dan niets onmiddellijk te worden verkocht om de schenking te kunnen voldoen.

Door deze schenking moet je, wanneer je de begiftigde bent, schenkingsrecht betalen en wel een bedrag van doorgaans ongeveer 185.000. Wanneer je jonger bent dan 40 jaar en je koopt een eigen woning of je gaat een erg dure studie volgen bedraagt de schenkbelasting ongeveer 178.000. De actuele tarieven vind je onder schenkbelasting. In de schenkingsovereenkomst kun je met je ouders afspreken dat zij de schenkbelasting voor hun rekening nemen. Dat verandert iets aan de bedragen, maar voor de eenvoud van het voorbeeld gaan we hier niet dieper op in.

Wanneer je ouders je dit bedrag niet nu zouden schenken, maar je dit te zijner tijd laten erven, zou de erfbelasting ongeveer 183.000 of wanneer je gehandicapt bent ongeveer 166.000. De actuele tarieven vind je onder erfbelasting.

Voordeel?

Tot zover is er in dit voorbeeld nog geen wezenlijk voordeel te bekennen. Immers de schenkbelasting die nu moet worden betaald lijkt wat hoger te zijn dan de erfbelasting die later moet worden betaald. In de praktijk zal dit verschil kleiner worden omdat naarmate je ouders langer leven het vermogen vermoedelijk zal toenemen zodat ook de latere erfbelasting wat hoger zal worden. 

Er zijn echter twee mogelijke voordelen te behalen: 

1 Je kunt mogelijk je kinderen laten besparen op de latere afdracht van erfbelasting 

2 Je kunt de kinderen belastingvrij bevoordelen door de rente die je moet vergoeden over de lening die je bij je kinderen hebt na de schenking

Besparing op afdracht van erf- of schenkbelasting

In het bovenstaande voorbeeld zijn we er even vanuit gegaan dat je een keuze hebt tussen nu schenken en later vererven. In beide gevallen betaal je ongeveer evenveel belasting, of het nu schenkbelasting heet of erfbelasting. De werkelijkheid is iets ingewikkelder; immers er zijn verschillende tarieven in de schenkbelasting en erfbelasting. We kijken hier alleen naar schenkingen en verervingen van ouders aan hun kinderen, en met vereenvoudigde getallen, en we gaan uit van één kind:

Het kind betaalt niets over de eerste vrijgestelde verkrijging van 20.000 (schenkbelasting) of 25.000 (erfbelasting). Over het bedrag van de erfenis boven die 20.000 of 25.000 betalen ze 10% belasting over de eerstvolgende 120.000. Over het meerdere boven die 120.000 betalen ze 20% erf- of schenkbelasting.

De erfbelasting zou dus zijn: 10% over 120.000 ofwel 12.000 plus 20% over (1.000.000 minus 25.000 minus 120.000) ofwel 183.000.

Wanneer de ouders nu jaarlijks een bedrag schenken van 140.000 betaalt het kind dus ieder jaar 10% van 120.000 ofwel 12.000. Na 7 jaar heeft het kind dus 7 x 12.000 ofwel 84.000 betaald aan schenkbelasting. Wanneer het kind het gehele vermogen in één keer zou erven betaalt het ongeveer 180.000. Dat scheelt nogal wat.

Wanneer het vermogen minder is dan 140.000, dan maakt het niet zoveel uit of het geschonken wordt of vererfd. De constructie om op papier te schenken is dan niet zo zinvol, althans niet om erfbelasting te besparen.

Overdracht van vermogen rentebetaling aan de kinderen

Een tweede voordeel gaat ontstaan in de periode na de schenking. Een belangrijke voorwaarde voor het toestaan van deze regeling waarbij de erfbelasting wordt vervangen door schenkbelasting, is dat de ouders jaarlijks 6% rente betalen over hun lening. Als de lening al gesloten is vóór 2010 mag het overeengekomen rentepercentage gelijk zijn aan de toen geldende marktrente. De jaarlijkse rentebetaling moet bovendien aangetoond worden.

Dat betekent dat jaarlijks de ouders 6% rente moeten vergoeden over de lening. In dit voorbeeld waarin € 1.000.000 ineens wordt geschonken en teruggeleend is het jaarlijks rentebedrag 60.000. Je ouders worden dus jaarlijks 60.000 armer en jij als kind wordt jaarlijks 60.000 rijker.

Daar staat tegenover dat er iets in de inkomstenbelasting verandert bij beiden. Jij als kind krijgt ineens een vordering op je ouders van 1.000.000. Daarover betaal je jaarlijks een inkomstenbelasting in box 3 van 1,2% ofwel 12.000.

Je ouders daarentegen besparen zich hetzelfde belastingbedrag van € 12.000. Per saldo wordt je dus jaarlijks 60.000 minus 12.000 ofwel 48.000 rijker en je ouders worden dezelfde 48.000 armer.

De combinatie van beide voordelen

Stel nu dat de ouders die 1.000.000 in 7 keer schenken aan het kind. Dan betalen ze, zie hierboven, 84.000 in plaats van 180.000. Een belastingvoordeel van ongeveer 100.000. Ze moeten dan wel rente betalen over de schuld die ieder jaar 140.000 hoger wordt. Die rente van 6% is in totaal over 7 jaar ongeveer 235.000

In dit voorbeeld is de besparing op erfbelasting ongeveer 100.000 en bovendien wordt er door rentebetaling 235.000 vermogen belastingvrij overgedragen aan het kind. Het kind betaalt door het toenemende vermogen wel inkomstenbelasting in box 3 voor in totaal ongeveer 47.000. Het kind wordt dus door de ouders fors ondersteund in het vermogen, met een flinke belastingbesparing.

Wanneer het vermogen minder bedraagt dan 140.000 is het voordeel van besparing op de erfbelasting afwezig. Maar de belastingvrije overdracht van vermogen door de rentebetaling blijft een belangrijk voordeel. Bij een eenmalig op papier geschonken vermogen van 100.000 is de jaarlijkse rentelast 6.000. Het vermogen van het kind neemt dus ieder jaar toe met belastingvrij 6.000 tot aan het overlijden van de ouders. Na 7 jaar is het voordeel dus 42.000.

De eisen van de belastingdienst

De belastingdienst stelt enkele voorwaarden aan deze constructie om misbruikt te voorkomen.

De 1e voorwaarde is dat de ouders jaarlijks minstens 6% rente betalen over hun lening. Als de afgesproken rente lager is, zal de belastingdienst de overeenkomst niet als een reële schenking beschouwen en later bij de erfenis het bedrag van de aflossing van de lening nog eens belasten met erfbelasting.

Een 2e voorwaarde is dat de jaarlijkse rentebetaling aangetoond moet worden. Ook hiermee wordt vastgesteld dat er sprake is van een echte schenking.

De 3e voorwaarde is dat wanneer je er rekening mee houdt dat de lening pas bij het overlijden van de ouders wordt afgelost, dit expliciet in de overeenkomst van schenking opgenomen moet worden. De verrekening van de lening met de erfenis zou anders kunnen worden gezien als een erfdeel. Fijnslijperij: een overledene kan niet schenken. Een overledene kan uitsluitend een nalatenschap hebben waartoe een schuld aan de erven is opgenomen. Het moet dus vaststaan dat de schenking daadwerkelijk bij leven is gedaan. Het verband tussen schenken en teruglenen en verrekenen met de erfenis moet daarom expliciet geformuleerd zijn. Overigens: vóór het overlijden de lening al aflossen mag.

De 4e voorwaarde is dat de leningovereenkomst in een notariële akte is vastgelegd. Eigenlijk is dit vooral een aanbeveling. Het kan ook zonder notaris maar dat heeft al in veel gevallen geleid tot conflicten met de belastingdienst over de vraag of de eerdere schenking wel reëel was.

Als aan deze voorwaarden niet voldaan wordt, loop je een grote kans dat de lening na het overlijden van de ouders niet in aftrek wordt gebracht op de waarde van de erfenis. Dat betekent dat er alsnog erfbelasting moet worden geheven over het bedrag dat door jou als schenking werd gezien, en waarover je al schenkbelasting hebt betaald. Deze regels zijn hard, maar komen wel voort uit het verlangen van de overheid om allerlei frauduleuze constructies rond de erfenis tegen te gaan.

Conclusie

Schenken op papier kan een goede manier zijn om onder gunstige voorwaarden vermogen over te hevelen van ouders naar kinderen, maar aan de formele eisen moet absoluut worden voldaan. Als dit tussen ouders en kinderen onvolledig of slordig of zelfs niet is geregeld, is het risico op belastingschade erg groot. Mocht je twijfelen, dan is de subiete gang naar de notaris van het grootste belang.