Dienstverlening aan buitenlandse opdrachtgevers

In dit artikel behandelen we de BTW regels bij dienstverlening aan buitenlandse opdrachtgevers.

Hoofdregel
De hoofdregel is dat bij dienstverlening aan een ondernemer de omzetbelasting dáár wordt geheven waar de afnemer van de dienst gevestigd is; en bovendien dat bij dienstverlening aan een niet-ondernemer de omzetbelasting dáár wordt geheven waar de dienstverrichter gevestigd is. Onder een ondernemer wordt verstaan een ondernemer die, voor zover die binnen de EU gevestigd is, omzetbelastingplichtig is in zijn of haar land. Die afnemer moet dat kenbaar kunnen maken door een omzetbelasting-identificatienummer op te geven, en de dienstverrichter moet dat nummer controleren op juistheid. Een uitzondering op die hoofdregel is dat die niet geldt voor diensten die van culturele of kunstzinnige aard zijn, of sport, wetenschap, ontspanning of onderwijs dienen. Daar komen we later in dit artikel op terug. Maar eerst een voorbeeld over de hoofdregel: Stel dat je beroepsfotograaf bent en in opdracht van een ondernemer in België een fotoreportage op diens locatie maakt. De belastingheffing vindt plaats bij die opdrachtgever.

Gevolgen van de hoofdregel
De belangrijkste praktische consequentie daarvan voor jou is dat je aan die Belgische ondernemer een factuur stuurt met 0% omzetbelasting. Op die factuur moet je eigen omzetbelasting-ID-nummer staan, en dat van je opdrachtgever. In plaats van omzetbelasting vermeld je op de factuur: "Btw verlegd" of in het Engels: "Reversed charge". Je hoeft nu zelf in Nederland geen omzetbelasting af te dragen. Je Belgische opdrachtgever moet dat in België wel doen. De omzetbelasting (of btw) wordt dus verlegd van Nederland naar België omdat in België de dienstverlening plaatsvindt. Vandaar de vermelding op de factuur "Btw verlegd" of "Reversed charge". Tegelijk mag de Belgische opdrachtgever deze omzetbelasting wel weer aftrekken in zijn of haar aangifte omzetbelasting, voor zover hij of zij recht heeft op die aftrek. Dat onttrekt zich aan jouw waarneming. Het is de Belgische opdrachtgever die voor zichzelf vaststelt of hij die verlegde omzetbelasting mag terugvorderen of niet, of gedeeltelijk wel en niet. 

Een tweede praktische consequentie is dat je tegelijk met je gewone aangifte omzetbelasting een tweede 'aangifte' moet doen, namelijk die voor intracommunautaire prestaties. Deze tweede aangifte wordt de ICP-opgave genoemd. In die opgave worden alleen de transacties opgenomen die binnen de EU grensoverschrijdend zijn. Alle andere opdrachten die je binnen Nederland hebt gefactureerd worden alléén opgenomen in je gewone omzetbelastingaangifte. Je Belgische opdrachtgever vermeld in zijn aangifte omzetbelasting dat hij diensten van een andere, niet Belgische maar wel in de EU gevestigde ondernemer heeft afgenomen.

Waarom?
Dit hele systeem is er op gericht dat de omzetbelastingheffing binnen de gehele EU op dezelfde wijze plaatsvindt. Daarmee wordt onduidelijkheid vermeden, fraude bestreden en concurrentievervalsing voorkomen. 

Het afnemen van een dienst die verricht wordt door een opdrachtnemer uit de EU
Stel dat je voor je beroep iemand uit Duitsland vraagt aan jou een dienst te verrichten. Je krijgt dan een factuur van hem of haar. Daarop wordt geen Duitse Mehrwertsteuer in rekening gebracht, maar in plaats daarvan staat er vermeld "Reversed charge". Dat betekent dat de btw naar jou is verlegd en door jou verschuldigd is aan de Nederlandse belastingdienst. Je zult nu op je eerstvolgende aangifte omzetbelasting de rubriek moeten invullen waar wordt gevraagd naar diensten uit landen binnen de EU. Stel dat de factuur van je opdrachtnemer € 500 bedraagt. Je bent nu 21% daarover verschuldigd aan omzetbelasting ofwel € 105, en die vul je in in je aangifte. Vervolgens moet je je afvragen of je die omzetbelasting, die je op deze manier verschuldigd bent, weer mag vermelden bij vraag 5 op het aangiftebiljet, waar je de btw die op kosten drukt, mag terugvragen. Dat mag in elk geval wanneer je over al je activiteiten omzetbelasting verschuldigd bent. Wanneer je over activiteiten, waarvoor deze dienst verricht is, geen omzetbelasting hoeft af te dragen, mag je de omzetbelasting die je verschuldigd was bij het afnemen van de dienst, niet terugvragen. Dat is logisch. Want wanneer jouw dienstverlener een Nederlandse ondernemer zou zijn geweest, zou die gewoon, zonder verleggingsregels, aan jou de btw in rekening hebben gebracht, en je zou die in dat geval óók niet hebben mogen terugvragen. 

Factuureisen
De factuureisen voor de levering van diensten binnen de EU hebben één extra regel die zo belangrijk dat we hem hier even aandacht geven. Dat is de regel dat op facturen bij 'intracommunautaire transacties' op de factuur het btw-identificatienummer moet staan van zowel de verrichter van de dienst alsook van de afnemer dan de dienst. Niet alleen de melding is vereist, maar je moet er ook controle op verrichten. Je bent er zelf verantwoordelijk voor dat je er zeker van bent dat je relatie een omzetbelastingplichtig ondernemer is, wanneer je op je factuur geen omzetbelasting afdraagt, maar "reversed charge" toepast.

Dienstverlening aan een opdrachtgever buiten de EU
Ongeacht het land en de status van de afnemer hoeft er geen Nederlandse omzetbelasting te worden vermeld in de factuur. In alle gevallen geldt 'verlegde btw' of 'reversed charge'. Wel moet je kunnen aantonen dat de afnemer van de dienst buiten de EU is gevestigd. De bewijslast is zwaar; zorg dus voor goede en toetsbare documentatie. Mogelijk ben je wel belastingplichtig in het land waar je de dienst verricht. We kunnen hier geen algemene toelichting aan wijden omdat dit per land verschilt. Bij dienstverlening buiten de EU heb je niets aan een identificatienummer. Andere documenten zijn dan maatgevend voor het recht op 0 % omzetbelasting of 'reversed charge'. Contracten, foto's, publicaties, emails kunnen dan héél belangrijk zijn. 

Dienstverlening door een opdrachtgever van buiten de EU
Afhankelijk van het land van herkomst wordt er omzetbelasting in rekening gebracht. Soms is het mogelijk om deze omzetbelasting terug te vragen. Dit verschilt per land; je kunt dat alleen te weten komen van degene die aan jou de dienst verricht. Wanneer het niet mogelijk is die omzetbelasting terug te vragen, geldt die belasting als kostenpost. In géén geval mag die belasting via de Nederlandse omzetbelastingaangifte worden teruggevraagd. 

Dienstverlening van kunstzinnige, culturele e.a. aard
Wanneer je diensten verricht in het buitenland, binnen de EU, die van culturele of kunstzinnige of wetenschappelijke aard zijn of gericht zijn op sport, ontspanning of onderwijs, vallen die alléén onder de hoofdregel wanneer de afnemer van de dienst ondernemer is. Dat betekent dat wanneer de afnemer een ondernemer is, de btw verlegd mag worden naar de afnemer en gefactureerd mag worden met 'reversed charge'. Dat betekent ook dat wanneer de afnemer in dat buitenland, binnen de EU, een niet-ondernemer is, (particulier, onderwijsinstelling, zorginstelling), je in dat buitenland de in dàt land geldende btw moet afdragen, en daarvoor in dàt land aangifte moet doen. Vreselijk omslachtig. Vaak wordt in dat geval op de factuur de Nederlandse omzetbelasting berekend opdat je dan in elk geval in Nederland geen probleem hebt, maar juist is dat niet. De afnemer van je dienst, wanneer die een ondernemer is, kan in dat geval de Nederlandse omzetbelasting apart terugvragen bij de Nederlandse belastingdienst via een speciaal daarvoor ontworpen formulier. Wanneer je een culturele dienst verricht in een land buiten de EU, is er géén btw-plicht in de EU, dus ook niet in Nederland. Er hoeft dan geen btw op de factuur te worden vermeld. Wèl moet op verzoek worden aangetoond dat de culturele dienst daadwerkelijk in dat buitenland, buiten de EU, is verricht. De bemiddeling door een galeriehouder bij de verkoop van beeldende kunst valt niet hieronder. De aard van de dienst heeft weliswaar met cultuur te maken, maar is op zichzelf niet cultureel of kunstzinnig. Voor galeriebemiddeling gelden dus de standaardregels voor dienstverlening.